در حالیکه شیوع ویروس کرونا میلیاردها نفر از مردم جهان را برای نخستین بار مجبور به خانه نشینی کرده و زیرساخت‌های جوامع «شهری» متمدن، از جمله بیمارستان‌ها را با بحران جدی مواجه کرده است، میلیون‌ها نفر از ساکنان کشورهای جنگ زده، از سال‌ها پیش به این شرایط «استثنایی» خو کرده اند.
خبرگزاری آسوشیتدپرس، با شماری از ساکنان نوار غزه، کرانه باختری، بوسنی، لبنان، کوبا و کشمیر درباره تجربه آن‌ها از زندگی در محاصره و خانه‌نشینی اجباری گفت‌وگو کرده است.
نوار غزه، کرانه باختری: خانه‌نشینی اجباری در شرایط جنگی
احتمالا باریکه غزه، تحت محاصره‌ترین منطقه جهان است. از سال ۲۰۰۷ که جنبش حماس در انتخابات مجلس سرزمین‌های فلسطینی در این منطقه پیروز شد، ورود و خروج هم از جانب اسرائیل و هم از سوی مصر، به شدت محدود شده است. حماس و دیگر گروه‌های مسلح فلسطینی سه بار با ارتش اسرائیل وارد جنگ شدند. میلیون‌ها شهروند فلسطینی در طول این جنگ‌ها، برای هفته‌ها مجبور به خانه‌نشینی شدند.
محمد عطار، با یادآوری دوران جنگ ۲۰۰۸-۲۰۰۹ حماس-اسرائیل می‌گوید: «ما کالاهای ضروری را تهیه کردیم و از خانه بیرون نیامدیم. شش خانواده بودیم. تقریبا ۸۰ نفر. اما بعد از ۵ روز آذوقه تمام شد. راهی نداشتیم جز اینکه پرچم سفید به دست بگیریم و به مدرسه‌ای فرار کنیم که پناهگاه شده بود.» در آن جنگ که از اواخر دسامبر سال ۲۰۰۸ تا نیمه ژانویه ۲۰۰۹ به طول انجامید، بیش از ۷۰۰ غیرنظامی فلسطینی کشته شدند. محمد عطار می‌گوید: «فقط دعا می‌کردیم که درگیری تمام شود. به‌جز این، چیزهای دیگر اهمیتی نداشت.»
زندگی برای حدود ۲میلیون نفر در نوار غزه همچنان دشوار است. جریان برق معمولا قطع است و آب لوله کشی قابل شرب نیست. تقریبا ۵۰ درصد ساکنان این باریکه، بیکارند. تاکنون تنها دو مورد ابتلا به بیماری کووید-۱۹ در نوار غزه ثبت شده است. اما با توجه به تراکم بالای جمعیت و نبود امکانات درمانی، این خطر وجود دارد که در صورت گسترش ویروس کرونا، جان هزاران نفر به خطر بیافتد.
خانه‌نشینی اجباری فلسطینی‌ها در دو دهه گذشته البته به نوار غزه محدود نمی‌شود. در سال ۲۰۰۲، دو سال پس از آغاز «انتفاضه دوم» گروهی از ماموران تشکیلات خودگردان و اعضای سازمان‌های مسلح فلسطینی در جریان تعقیب و گریز با ارتش اسرائیل در بیت‌لحم به کلیسای مهد، محل تولد عیسی ناصری، پناه بردند. ارتش اسرائیل این کلیسا و خیابان‌های اطراف آن را به مدت ۳۹ روز محاصره کرد. جمال شهاده، ساکن بیت‌لحم به یاد می‌آورد که در آن سال، بدون اطلاع قبلی ۲۵ روز خانه نشین شد. ۱۸ سال بعد، جمال، به همراه همسر و فرزندانش از پنجم مارس و به دستور دولت اسرائیل و تشکیلات خودگردان فلسطینی، در قرنطینه هستند. زندگی آن‌ها مانند روزهای محاصره در سال ۲۰۰۲ است: اخبار را دنبال می‌کنند، از تلویزیون موسیقی فاخر عربی می‌بینند، ورق بازی می‌کنند و منتظرند تا «وضعیت استثنایی» تمام شود. جمال می‌گوید: «شیوع ویروس از اشغال اسرائیل خطرناک‌تر است. می‌توان سربازان اسرائیلی را دید و از آن‌ها فرار کرد، اما ویروس به چشم نمی‌آید.»
بوسنی؛ «کرم صورت هم ذخیره کنید»
محاصره سارایوو، پایتخت بوسنی و هرزگوین در جریان جنگ داخلی یوگسلاوی در دهه ۱۹۹۰ قرن بیستم ۴۶ ماه طول کشید: تقریبا چهار سال. جنگجویان جمهوری خودمختار صربستان بوسنی (صرپسکا) در بلندی‌های مشرف به سارایوو مستقر شدند و شهر را زیر آتش توپخانه و تک تیراندازهای خود گرفتند. شهروندان بوسنی قحطی آب و برق و غذا در آن سال‌ها را فراموش نمی‌‌کنند.
آیدا بجیچ، کارگردان بوسنیایی در دوره محاصره نوجوان بود. او می‌گوید قبل از حمله به سارایوو، کسی فکر نمی‌کرد ماجرا به اینجا بکشد. ولی بدترین وضع برای ما روی داد. «حالا که ویروس کرونا جهان را در برگرفته، کسی اینجا [در سارایوو] شک نمی‌کند که اپیدمی، سراغ ما هم می‌آید.»
گروهی از مردم سارایوو، از تکرار تجربه قحطی می‌ترسند. عده‌ای هیزم و سیب‌زمینی و پیاز می‌خرند. بجیچ می‌گوید آدم‌هایی را سراغ دارد که بیشتر از ۴۰ کیلو آرد خریده اند. او می‌گوید: «شاید کسانی که تجربه ما را ندارند، نمی‌دانند که باید کرم صورت و مایحتاج روزمره ذخیره کرد. ما هرگز فراموش نمی‌کنیم در دوره محاصره، چه چیزهایی کم داشتیم.»
لبنان؛ «جنگ با دشمنی که نمی‌شناسیم»
لبنان یکی از کشورهایی است که بسیاری از شهروندان آن، به زندگی در شرایط سخت خو کرده اند. ۱۵ سال جنگ داخلی و اشغال بخشی از کشور توسط اسرائیل، برای بسیاری از لبنانی‌ها «وضع موجود» محسوب میشود. با این حال، قرنطینه عمومی برای مقابله با ویروس کرونا، عجیب به نظر می‌رسد.
حنا الیمن، ۵۵ ساله ساکن بندر صیدا در جنوب لبنان جنگ‌های داخلی ۱۹۷۵ تا ۱۹۹۰، خشونت‌های قومی-فرقه‌ای و جنگ تموز میان حزب‌الله و اسرائیل در سال ۲۰۰۶ را به یاد می‌آورد. اما خانه‌نشینی اجباری برای مبارزه با کرونا برایش شبیه هیچکدام از تجربه‌های زیسته‌اش نیست: «ما به وحشت از بمباران هوایی و صدای خمپاره و موشک عادت داریم ولی در تمام این دوران‌ها، ساعاتی بوده که می‌توانستیم از خانه خارج شویم و سر کار برویم. امروز با دشمنی طرفیم که نه می‌شناسیمش، نه می‌توانیم ببنیمش... هر لحظه ممکن است من یا یکی از اعضای خانواده‌ام را غافلگیر کند.»
کوبا؛ «اگر همین حالا قرنطینه شروع شود، سه هفته دوام می‌آورم.»
نام کوبا در هفته‌های اخیر با ورود پزشکان این کشور برای امداد به کادر درمانی بیمارستان‌های «مصیبت‌زده» شمال ایتالیا سر زبان‌ها افتاده است. کشوری که از پنج دهه پیش تحت تحریم‌های گسترده ایالات متحده آمریکا قرار دارد. شرایط دشوار اقتصادی پس از فروپاشی شوروی، مردم مستاصل این کشور را در دهه ۱۹۹۰ به «استادان خودکفایی» تبدیل کرد. گفته میشود در آن سال‌ها، کوبایی‌ها چیزی را دور نمی‌ریختند و فقط شکلش را تغییر می‌دادند.
کوبا برای جلوگیری از شیوع کرونا قرنطینه یک ماهه اعلام کرده است. تیمی مارتینز ۴۱ ساله می‌گوید: «ما همیشه ذخیره می‌کنیم. اگر مرغ داریم، آرام آرام از آن استفاده می‌کنیم. اگر پولی برای خرید غذای کنسروی داشته باشیم، حتما می‌خریم. اگر شکر و کمی نان داشته باشیم، آخر کار [نان] تست درست می‌کنیم. اگر همین حالا قرنطینه شروع شود، من می‌توانم سه هفته دوام بیاورم.»
کشمیر؛ درس‌های یک خانه‌نشینی اجباری متاخر
در کشمیر، منطقه مورد مناقشه میان هند و پاکستان، خانه‌نشینی اجباری از دهه‌ها پیش با زندگی مردم عجین بوده است.
ماجرا در ماه اوت سال گذشته، با تغییر وضع ویژه خودمختاری کشمیر در قانون اساسی هند ابعاد گسترده‌تری پیدا کرد. دولت راست‌گرای نارندرا مودی از ترس شورش بزرگ، با برقراری حکومت نظامی، ۷ میلیون نفر از مردم منطقه را عملا «قرنطینه» و اینترنت و حتی تلفن را قطع کرد. مردم کشمیر اما با این وضعیت بیگانه نبودند.
سعید سجاد احمد، معلم مدرسه می‌گوید: «من دست‌کم می‌توانم ۶ مورد از چیزهایی که حکومت نظامی و خانه‌نشینی اجباری امنیتی به ما آموخت را برای شما فهرست کنم.» او درباره تجربه اخیر می‌افزاید: «داوطلبان برای کمک به سالمندان بسیج شدند. پدر و مادرها یاد گرفتند آموزش را در خانه ادامه دهند. تقریبا همه مردم، در جریان مداوای مجروحان درگیری با نیروهای امنیتی، استاد کمک‌های اولیه شدند.» فراتر از این‌ها «وقتی خانواده‌های گسترده برای هفته‌ها و ماه‌ها زیر یک سقف جمع شدند، برای بقیه داستان تعریف می‌کردند و با این کار، معنایی از قصه را که می‌تواند در دوره بحران نیروبخش باشد انتقال می‌دادند.» سعید می‌گوید: «این به ما کمک کرد تا معنای خانواده و گفت‌و‌گوی اجتماعی را از نو کشف کنیم.»
منبع: یورونیوز
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/15201
تگ ها:
دلایل قیام امام خمینی/ امام خمینی به مسئله‌ی وابستگی چگونه می‌نگریست؟
